Phần 1 - Kỷ thuật tay trái 2

2

Vài điều cần ghi nhớ

 

Ba bài học ngắn trên đây trình bày những quy luật “bỏ túi” giúp các bạn có thể “đốt giai đoạn” mà tìm ra các hợp âm dùng trong 1 bài nhạc Việt nhanh chóng.

Nếu muốn hiểu rõ thêm lý do tại sao lại có những luật này thì cần biết vài điều lý thuyết căn bản:

1.      Quãng:  Hãy lấy các nốt căn bản trong âm nhạc ra mà sắp theo thứ tự : Do – Re – Mi – Fa – Sol –La – Si - Do ( kết bằng Do cho trọn 8 nốt).  Từ Do đến Re là quãng 2, Do đến Mi là quãng 3 … Do – Fa (4) , Do – Sol (5). Nói chung thì quãng là khoảng cách giữa 2 nốt.  Có nhiều loại quãng : trưởng , thứ, tăng, giảm, tùy thuộc vào khoảng cách giữa 2 nốt này.  Muốn biết khoảng cách thì phải biết đơn vị gọi là  “nửa cung”

2.      Cung và nửa cung:  Nhìn trên phím đàn guitar, bạn để ý là từ nốt Mi lên Fa và Si lên Do, chỉ cách nhau có 1 phím, còn giữa các nốt khác thì cách 2 phím.  Một phím như vậy xem như là khoảng cách “nửa cung” và 2 phím là “1 cung”

3.      Âm giai Do trưởng: Hãy dùng cây guitar để đàn 8 nốt Do - Re – Mi – Fa – Sol – La –Si – Do và để ý đến khoảng cách giữa các nốt.  Ta sẽ thấy các khoảng cách như sau:  c,c,nc, c , c,c,nc  hay để cho dễ nhớ thì đọc là : 1, 1, ½ ,    1,    1, 1, ½ .  Tám nốt này có thể xem là gồm 2 nhóm 4 nốt ( Do Re Mi Fa” và “Sol La Si Do”  cách nhau bởi 1 cung ( giữa Sol và La).  Mỗi nhóm 4 nốt có cấu trúc  1 1 ½  cung

4.      Căn bản âm giai trưởng:  Chuỗi 8 nốt xếp theo thứ tự tên nốt liên tiếp như trên gọi là 1 âm giai, và chuỗi 8 nốt bắt đầu từ nốt Do nói trên nghe rất thuận tai.  Người ta dùng chuỗi 8 nốt với khoảng cách giữa các quãng như thế ( 1 1 ½  -  1  -  1 1 ½ ) làm mẫu của môt “âm giai trưởng”

5.      Tạo 1 âm giai trưởng từ các nốt khác:  Thử tạo 1 âm giai trưởng bắt đầu từ nốt Re.  Hãy dùng cây guitar thì sẽ thấy ngay lập tức
a.      Re – Mi : 1 cung  > OK
b.      Mi - Fa : nửa cung > không được, phải tăng lên Fa# để có 1 cung
c.      Fa# - Sol : nửa cung > OK
d.      Sol – La : 1 cung > OK
e.      La – Si : 1 cung > OK
f.      Si - Do : nửa cung > không được, phải tăng lên Do# để có 1 cung
g.      Do# - Re : nửa cung > OK

Âm giai Re trưởng như thế sẽ mang 2 dấu thăng (ở Fa và Do) . Khi đàn 1 bài ở cung Re trưởng thì luôn nhớ tất cả các nốt Fa và Do phải có dấu thăng.  Cứ theo cách trên thì bạn sẽ tìm được bộ khóa (có mấy dấu thăng giảm) của tất cả các âm giai trưởng khác ( hãy ghi nhớ : 1 1 ½  1  1 1 ½)

6.      Làm sao để tạo hợp âm ?  Thử dùng âm giai Re trưởng.  Trên mỗi nốt ta hãy viết chồng lên thêm 2 nốt : Do Mi Sol, Re Fa# La, Sol Si Re, Fa La Do#…Tập hợp 3 nốt này tạo thành 1 “hợp âm”  ( nên nhớ 2 nốt cách nhau thì ta vừa định nghĩa là “quãng”).  Tính từ gốc đi lên thì hợp âm gồm có 1 quãng 3 (Re Fa#) và 1 quãng 5 (Re La)

7.      Luật 1 – 4 – 5: Khi chuyển từ hợp âm này sang hợp âm khác cũng có những quy luật riêng sao nghe cho hợp tai.  Chuyển động căn bản nhất là từ hợp âm 1 (chủ âm) đi qua hợp âm ở bậc 4 rồi bậc 5.  Ba hợp âm này đi với nhau rất hợp và có rất nhiều bài nhạc từ đầu ddến cuối chỉ cần dùng quanh quẩn 3 hợp âm này mà thôi.  Sau này khi khá hơn thì ta sẽ bàn thêm về những chuyển động khác

8.      Quãng 3 trưởng 3 thứ là gì ?   Ba nốt Re Fa# La tạo thành hợp âm Re trưởng.  Hãy dể ý quãng 3 Re Fa# gồm co 2 cung và được gọi là quãng 3 trưởng.  Giờ đây nếu hạ nốt Fa# xuống Fa (tức là chỉ còn 1 cung rưỡi) thì quãng Re Fa được gọi là quãng 3 thứ.  Trên cây guitar  , đàn 3 nốt Re Fa La , thì nghe ra có vẻ buồn (so với hợp âm Re trưởng Re Fa# La )  Chỉ cần thay đổi cái quãng 3 từ trưởng ra thứ ( bớt đi nửa cung) mà cái hợp âm chuyển ngay từ vui ra buồn.

9.      Hai câu thần chú:   Trên đây chỉ là những lý thuyết hết sức căn bản mà tôi thâu gọn lại.  Mới học thì sẽ thấy rất khó hiểu , nhưng thực sự thì không đến nỗi nào !  Đây chỉ mới là những kiến thức mở đầu mà thôi.

Nếu muốn có thêm vài luật “bỏ túi” để tìm hợp âm xem có những nốt gì thì tôi đề nghị các bạn nên học thuộc lòng 2 câu … “thần chú” sau đây :

Fa Do Sol Re La Mi Si

và đọc ngược lại là:

Si Mi La Re Sol Do Fa.

10.      Những bước kế tiếp:  

 

Cứ dần dần rồi mình sẽ bàn đến các loại hợp âm khác, không nên vội vã.  Hiện tại tôi chỉ mới bắt đầu với 2 loại hợp âm trưởng và thứ và kế tiếp sẽ đến aug (augmented), dim (dimínished) rồi sẽ đến 6th, sus v.v..

Điều quan trọng là các bạn cần phải cảm nhận được cái cảm giác mà mỗi loại hợp âm tạo ra .  Hiện tại chúng ta chỉ mới bắt đầu và thấy rằng hễ hợp âm trưởng thì nghe vui mà hợp âm thứ thì nghe buồn.   Tuy nhiên như vậy thì quá sơ sài ! Những rung động của con người thì không chỉ có "vui" hoặc "buồn" mà còn biết bao nhiêu trạng thái khác giữa hai thái cực này.

Biết được những loại hợp âm này cấu tạo ra sao, gồm những nốt gì là chuyện dễ.  Tuy nhiên cần phải rõ là những loại hợp âm này muốn diễn tả, hay mang lại cho ta cái cảm giác gì, đó mới là cái khó.

Nắm được cái ý của mỗi hợp âm , xong thì lại phải bàn đến các chuyển động hoà âm, nghĩa là từ hợp âm này đi tiếp đến hợp âm khác sao cho êm tai.  Nghe thì phức tạp lắm nhưng thực sự chúng ta sẽ đi qua dần dần từng bước không khó

Nói chung thì từ đầu bài đến nay, chúng ta vẫn còn quanh quẩn ở bàn tay trái.  Bạn nào ... thấm mệt thì không cần đọc làm chi mà chỉ cần xem tên hợp âm ghi trên dòng nhạc là cũng xong !

Với những bạn đã chịu khó đọc đến đây thì tôi nghĩ rằng bạn đã có đủ kiến thức để tự mình tìm các hợp âm cho 1 bài nhạc Việt giản dị. Tôi đề nghị các bạn thử áp dụng để tìm các hợp âm cho bài MƯA HỒNG của Trịnh Công Sơn, viết ở chủ âm Do trưởng .

Tôi sẽ trình bày các bước phải theo trong nay mai , tuy nhiên đề nghị các bạn nên thử làm bài tập này trước đi.